Tìm hiểu về 3 loại sàn giao dịch tiền điện tử phổ biến nhất 2022 DEX, CEX và P2P

Hiện nay có rất nhiều loại sàn giao dịch tiền điện tử có mặt trên thị trường là vì mỗi sàn có một cách thức giao dịch khác nhau, trong đó có 3 loại sàn phổ biến nhất thị trường sàn giao dịch tiền điện tử đó là DEX, CEX và P2P

Để có thể đơn giản hóa việc giao dịch tiền điện từ thì sàn giao dịch tiền điện tử đã được thành lập. Hiện nay có rất nhiều loại sàn giao dịch tiền điện tử có mặt trên thị trường là vì mỗi sàn có một cách thức giao dịch khác nhau, trong đó có 3 loại sàn phổ biến nhất thị trường sàn giao dịch tiền điện tử đó là DEX, CEX và P2P. Bài viết này sẽ giúp các bạn phân biệt, hiểu rõ hơn về 3 loại sàn này cũng như là nội dung kiến thức để bạn tham khảo trước khi quyết định lựa chọn để đầu tư.

Sự hình thành của sàn giao dịch tiền điện tử

Lịch sử hình thành.

Sàn giao dịch tiền điện tử đầu tiên là Bitcoinmarket được hình thành do nhu cầu cần một nơi để trao đổi mua bán BTC của những người sử dụng BTC vào tháng 3/2010 thời điểm đồng BTC đang phát triển. Đây được gọi là sàn giao dịch truyền thống và cho đến nay nó đã bị đóng cửa hoàn toàn. Vào thời gian đó chỉ có 2 cách để sở hữu đồng BTC đó là đào BTC (mining BTC) hoặc là mua BTC trên sàn giao dịch.

Nguyên lý hoạt động của sàn giao dịch truyền thống

Sàn giao dịch truyền thống hoạt động dựa trên một cuốn sổ đặt lệnh để khớp yêu cầu, khi người mua và người bán đưa ra yêu cầu của họ yêu cầu và khớp lệnh thì sàn giao dịch sẽ thực hiện các bước trung gian còn lại giúp hoàn thành giao dịch ấy cho người mua bán.

Mặc dù thời gian đó mô hình hoạt động này khá hiệu quả nhưng nó cũng có không ít rủi ro như:

• Không xử lý được nhiều giao dịch một lúc: việc sàn giao dịch làm trung gian để hỗ trợ hoàn thành giao dịch giữu 2 bên mua bán trong thời điểm đó khiến xử lý giao dịch bị hạn chế.
• Dễ bị hack: vẫn còn tồn tại rất nhiều looiix trên hệ thống sàn giao dịch thời đó, nổi trội là vụ sàn giao dịch Mt.gox bị hack vào thời gian đó.

Sàn giao dịch truyền thống đã bị đóng cửa vì ngày nay số lượng đồng coin phát hành quá nhiều, tiền điện tử đã quá phát triển phổ biến và chính vì vậy nó cũng không còn thích hợp để giao dịch.

Các sàn giao dịch hiện nay đã phải thay đổi để đáp ứng được nhu cầu và thích nghi với tình hình hiện nay để tồn tại. Vậy sàn giao dịch này gồm các loại hình giao dịch nào điểm khác biết giữa các sàn này là gì?

Ba loại hình sàn giao dịch tiền điện tử phổ biến

Ngày nay chúng ta thường hay thấy sự xuất hiện của 3 loại sàn giao dịch được nhiều người sử dụng là: Sàn giao dịch P2P, CEX (Tập trung) và DEX (Phi tập trung).

1. Sàn giao dịch phi tập trung DEX

Khái niệm

Mặc dù ra đời sau nhưng DEX viết tắt là Decentralized Exchange được mọi người biết đến là một sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung và đang được mọi người cũng như các nhà đầu tư quan tâm rất nhiều trên thị trường.

Có 2 đặc điểm chính trong một sàn DEX:

• Tính ẩn danh: 2 bên giao dịch sẽ không biết mình đang trao đổi với ai vì đặc tính ẩn danh trên sàn DEX tất cả người dùng sẽ hoàn toàn ẩn danh.
• Quyền kiểm soát quỹ: người dùng sẽ không bị kiểm soát quỹ bởi DEX. Người dùng cần phải kết nối ví tiền điện với sàn và giao dịch trên đó, còn sàn chỉ là trung gian để kết nối người dùng với nhau. Sau khi giao dịch trên ví xong có thể ngắt kết nối với sàn để giữ an toàn. Mô hình này gọi là “Plug & Play”

Cách thức hoạt động

Một sàn DEX cơ bản thường sẽ vận hành theo 3 bước sau:

• Kết nối ví điện tử: người dùng chỉ cần thiết lập một ví điện tử được sàn hỗ trợ và kết nối với sàn để có thể giao dịch cáu không cần phải tạo tại khoản thông tin.
• Giao dịch: người dùng có thể thực hiện trao đổi mua bán trên sàn bằng những đồng tiền điện tử được sàn hỗ trợ ngay sau bước kết nối ví điện tử hoàn thành. Quá trình này xảy ra giữa người dùng giao dịch với nhau mà không cần qua một máy chủ trung tâm của sàn.
• Ngắt kết nối ví với sàn: để thực hiện đảm bảo an toàn tài sản của người dùng có thể ngắt kết nối ví điện tử của mình với sàn giao dịch.

Phân tích điểm mạnh, điểm yếu.

Ưu điểm

• Tính bảo mật: vì tài sản của người dùng trên sàn DEX do họ tự quản lý nên sàn không có quyền kiểm soát tiền của họ. Vậy nên có thể tránh được các trường hợp sàn bị tấn công làm ảnh hưởng đến tài sản của người dùng.
• Tính ẩn danh: nhờ ưu điểm này mà DEX đúng nghĩa là một nền tảng blockchain. Người dùng sẽ chỉ biết họ đang giao dịch với một ví điện tử của người khác mà không thể tra cứu ai là chủ sỡ hữu của ví đó.

Nhược điểm

• Thanh khoản thấp: mặc dù thanh khoản trên sàn giao dich DEX đang khá thấp nhưng trong tương lai sẽ xử lý được các vấn đề này.
• Mức độ khả dụng chưa cao: việc sử dụng DEX cần người dùng phải có kiến thức về tiền điện tử nên nó sẽ hơi khó để người dùng có thể sử dụng các sàn này.

Ví dụ điển hình cho mô hình sàn giao dịch này là Uniswap, Balancer hay Binance DEX,… Mỗi ngày có hơn 4.39 tỷ đô la bị khóa trong các sàn DEX, theo DeFi Pulse. Tuy vậy, mọi người vần tin DEX sẽ phổ biến hơn từng ngày trong thời gian tới.

Ai phù hợp với DEX?

Ngoài tìm hiểu kiến thức về sàn bạn còn cần phải hiểu ví điện tử phi tập trung vì mô hình của DEX là “Plug & Play”. Vì thế nếu bạn là người chưa trang bị đủ kiến thức về tiền điện tử thì bạn không nên bắt đầu với DEX. DEX là một hình thức giao dịch mới hoàn toàn, vậy nên những người có thể sử dụng DEX được cho là những nhà đầu tư ở cấp độ 3 ( Level 3).

2. Sàn giao dịch tập trung (CEX)

Khái niệm

Đến thời điểm hiện tại CEX hay còn gọi là Centralized Exchange – một sàn giao dịch tập trung phổ biến nhất. Hiện nay lượng tiền đa số giao dịch hàng ngày đều đến từ những sàn CEX.

CEX trái ngước hoàn toàn với DEX , về mặt cơ bản CEX là một sàn giao dịch để mọi người mua bán tiền điện tử.

Có 2 đặc điểm chính trong sàn CEX :

• Không ẩn danh: quy trình KYC sẽ được yêu cầu thực hiện theo quy định nhằm xác minh thông tin tài khoản người dùng phòng chống hành vi rửa tiền trái phép có thể xày ra.
• Quyền kiểm soát quỹ: sàn sẽ quản lý toàn bộ lượng tiền bạn nạp vào sàn. Nó giống như mô hình ngân hàng trung gian truyền thống và các rủi ro của nó.

Cách thức hoạt động

Bước đầu tiên bạn cần là tạo một tài khoản trên sàn. Đây được xem như ví nóng sàn cấp cho bạn và tất cả những đồng tiền điện tử sàn hỗ trợ đều được luu trữ trong ví này.

Khi bạn muốn thực hiện một giao dịch mua bán đồng tiền điện tử nào đó bạn cần tìm các cặp tiền tương thích để có thể thực hiện giao dịch. Sau đó bạn cần cho ấn định mức giá nhất định và lệnh cảu bạn sẽ được tạo tại sàn.

Nếu như lệnh đó thích hợp và khớp bạn sẽ mua bán thành công số lượng tiền điện tử đó tùy vào lệnh bạn đã tạo. Nếu như ngược lại là không khớp, nó sẽ chờ đến khi đủ điều kiện và khớp lệnh. Như thế lệnh cứ tiếp tục lặp đi lặp lại trên sàn.

Phân tích điểm mạnh, điểm yếu.

Ưu điểm

• Đa hình thức mua bán: bạn sẽ có nhiều lựa chọn hình loại hình mua bán trên sàn CEX như Limit Order, Market Order,…
• Đa dạng hoạt động: CEX cũng trợ giúp khá nhiều hoạt dộng giao dịch khác nhau như : Staking, IEO,…

Nhược điểm

• Dễ bị hack: việc quản lý tài sản là do sàn nắm giữ chứ không phải nhà đầu tư nên rủi ro bị hack rất cao, yếu điểm này CEX cũng tương tự với sàn giao dịch truyền thống.
• Phức tạp: vì CEX có rất nhiều hình thức mua bán, nhà đầu tư cần làm quan với những hình thức này gây mất thời gian và một số người không khỏi sai sót

Những sàn điển hình trong phân khúc sàn giao dịch CEX như Binance, Huobi Global, OKEx hay KuCoin. Ngoài ra Spot, Margin…cũng là những hình thức khác của CEX.

Ai phù hợp với CEX?

Như đã nói ở trên sàn CEX có rất nhiều hình thức giao dịch khác nhau, vì thế mà bạn cần có kiến thức và thực nghiệm về tiền điện tử. Không chỉ có mua bán tiền điện tử mà CEX còn hỗ trợ nhiều giao dịch theo các hình thức khác nhau. Và có thể xếp những nhà đầu tư này ở level 2.

3. Sàn giao dịch P2P

Khái niệm

P2P (peer-to-peer) là sàn giao dịch ngang hàng giữa người dùng và người dùng với nhau, cho phép họ được tùy biến giao dịch và tương tác trực tiếp với người dùng khác. Sàn sẽ xuất hiện với vị trí là trung gian khi giữa họ có sự mâu thuẫn hoặc tranh chấp.

Sàn giao dịch P2P cũng được xem là một sàn giao dịch tập trung theo một phương diện nào đó. Giống với CEX, khai báo KYC cũng yêu cầu người dùng sàn P2P phải thực hiện và tiền của họ cũng do sàn quản lý. Chỉ có điểm khác là giao dịch được thực hiện trực tiếp giữa người dùng với nhau.

Cách thức hoạt động

Các hoạt động của P2P tương tự như sàn truyền thống, nó cũng sử dụng các sổ lệnh khớp giữa người mua và bán thực tế và sàn giữ vị trí trung gian kết nối. sau đó trên sàn sẽ xuất hiện 2 danh sách là danh sách các người mua và danh sách các người bán. Sàn sẽ cho phép người dùng tùy biến cho giao dịch và họ có thể tự đưa ra mức giá cho giao dịch của mình.

Chẳng hạn như bạn cần bán nhanh lượng BTC. Một đồng BTC ở thời điểm hiện tại có giá chung là $17,500 thì bạn bán với mức giá thấp hơn thị trường là $17,400. Khi đó người mua sẽ thấy mức giá của bạn thích hợp thấp hơn thì lựa chọn giao dịch với bạn sẽ cao hơn và ngược lại.

Sàn sẽ giữa nhiệm vụ kết nối người mua và người bán sau khi họ tìm được nhau và tự thực hiện giao dịch theo một quy trình cụ thể được quy định nhằm đảm bảo quyền lợi cho các bên. Khi giao dịch được khởi tạo, về phía người bán lượng tiền tương ứng trong giao dịch sẽ khoá lại để đảm bảo thanh khoản. Về phía người mua, sau khi tiến hành thao tác thanh toán xong, người bán nhận được tiền sẽ tiến hành mở thanh khoản để tiền chuyển đến cho người mua.

Quy trình sẽ được lặp đi lặp lại, khi có tranh chấp xảy ra sàn giao dịch sẽ có mặt giải quyết và giao dịch sẽ hoàn thành khi không có tranh chấp nào xảy ra.

Phân tích điểm mạnh, điểm yếu.

Ưu điểm

• Tính chủ động : người dùng có thể hoàn toàn chủ động thực hiện giao dịch của mình. Bạn có thể tùy biến cho giao dịch mua bán trên sàn về mức giá cũng như hình thức thanh toán. Sàn sẽ hỗ trợ như vai trò trung gian hỗ trợ khi có tranh chấp.
• Đa dạng hình thức thanh toán: đối với hình thức thanh toán, người dùng cũng có thể tùy biến hình thức thanh toán. Bạn sẽ nhận tiền qua ví tại sàn hoặc qua các ngân hàng đang hoạt động trong Việt Nam.

Nhược điểm

• Giới hạn hình thức mua bán: P2P chỉ cso thể giao dịch mua bán một đồng coin nào đó mà không hỗ trợ các hình thức giao dịch khách như Margin trading.
• Không ẩn danh: quy trình KYC là bước cần phải hoàn thành trongg san P2P, tuy nhiên đây cũng là bước cần thiết để bảo mật các thông tin giao dịch của bạn trên sàn.

Remitano được xem như một sàn P2P đứng đầu hiện nay ở Việt Nam. Chỉ trong vòng vài phút người dùng đã thực hiện mua bán được tiền điện tử. Đặc biệt là hình thức thanh toán của Remitano là điểm nóng được mọi người đề cập tới.

Chỉ cần chuyển khoản ngân hàng làm bạn đã có thể thực hiện mua bán tiền điện tử. Đây là một cách dễ dàng đối với các nhà đầu tư, trong khi hình thức thanh toán quốc tế ở Việt Nam vẫn còn chưa phổ biến.

Ngoài ra còn một số nền tảng giao dịch P2P tương tự Remitano như Binance, Huobi Global,…. Tuy nhiên, những nhà đầu tư Việt Nam có thể sẽ gặp một số khó khăn về ngôn ngữ, thanh toán trong giao dịch vì những sàn này còn có sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài.

Ai nên giao dịch với sàn giao dịch P2P?

Mọi tầng lớp nhà đầu tư tiền điện tử hầu như đều có thể tham gia bởi các sàn giao dịch P2P như Remitano đã có nhiều sự trợ giúp, thay đổi để phù hợp với họ. Vì thế mà nó không đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức quá sâu rộng về Crypto cũng như những hình thức thanh toán khác.

Đối với Remitano bằng việc tối ưu hóa về trải nghiệm người dùng (UI/UX), người dùng chỉ cần 2 yếu tố đó là: một tài khoản giao dịch và một thẻ ngân hàng địa phương, giao dịch sẽ trở nên đơn giản và nhanh gọn hơn.

Kết luận

Tùy vào nhóm nhà đầu tư mà có một mô hình giao dịch khác nhau, bạn nên hiểu rõ cách thức hoat động của các sàn để đưa ra sự lựa chọn về một mô hình thích hợp với mình. Hãy luôn là những nhà đầu tư sáng suốt và đem lợi nhuận về cho mình. Hy vọng bài viết có thể cung cấp cho bạn một số kiến thức để bạn phân biệt cũng như hiểu rõ được 3 loại sàn DEX,CEX và P2P.